ژان ‎لوک گدار پرشکوه، از نفس افتاد

به گزارش هنرآفرین، ژان ‎لوک گدار، زاده‎ی ۳ دسامبر ۱۹۳۰ – درگذشته‎ی ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ کارگردان، فیلمنامه‌نویس و منتقد و نظریه‌پردازسینمای فرانسه و یکی از پیشگامان جنبش سینمایی موج نوی فرانسه بود. بعضی متخصصان او را تأثیرگذارترین فیلم‌ساز فرانسوی دوران پس از جنگ به شمار آورده‎اند که با شیوه‎ی خود در روایت، تدوین، صداگذاری و فیلم‌برداری، فرم فیلم متحرک را متحول‌کرد. وی مؤلف و سازنده کامل فیلم‌های خود بود، اغلب در حال کارگردانی، مشغول فیلمنامه‌نویسی و دیالوگ‌نویسی بوده. گدار در تدوین فیلم‌هایش نیز نظارت داشت. او گاهی به عنوان کارگردان ظاهر می شد، گاهی در نقش کوچکی در فیلمش، گاهی نه به عنوان بازیگر، بلکه به عنوان یک سوژه مداخله‌گر و تغییردهنده داستان. او به موضوعات سیاسی و اگزیستانسیالیسم و فلسفه مارکس علاقه داشت. از زمان سینمای موج نو، به بعد عقاید سیاسی او چندان افراطی نبوده‌ و فیلم‌های اخیرش در مورد بازنمایی و تعارض انسانی از دیدگاه یک اومانیست و مارکسیست است.
گدار در اوایل کار به عنوان منتقد فیلم در نشریه‎ی کایه دو سینما (یک مجله سینمایی متعبر در فرانسه به سرپرستی آندره بازن) می‌نوشت. در نقدهایش از جریان اصلی سینمای فرانسه انتقاد میکرد که بر راه و رسم‌ها و قراردادهای پذیرفته‎ی فیلمسازی بیشتر از عامل نوآوری و تجربه در فیلم‎ها تأکید می‌کرد و به همین علت او به سینمای موج‎ نوی فرانسه علاقه‎مند بود.
موج نوی فرانسه(مکتب میزانسن) به رهبری آندره بازن از اکثر منتقدان مجله کایه‎دو سینما تشکیل شده بود که همگی هواداران سرسخت "نظریه مولف" بودند.در نظریه مولف نفی زیبایی‎شناسی مونتاژ به نفع میزانسن و جنبه تالیفی شخص کارگردان مورد توجه قرار می‎گیرد.در این سبک سینمایی استفاده از دوربین پرتحرک و شیوه جریان سیال ذهن بسیار رایج بود.
ژان لوک گدار از شناخته‌شده‌ترین های این مکتب بود . همه ی کارگردانان موج‎ نو به ویژه گدار در فیلم های خود به طور سیستماتیک به سنت‎های پیشین بیننده را ارجاع می‎دادند و مدام به آن‎ها یادآوری می‎کردند که در حال تماشای یک فیلم هستند، نوعی شباهت به سیستم فاصله ‎گذاری. نخستین فیلم بلند داستانی پرآوازه ی گدار به نام "از نفس افتاده" نقش پررنگی در شکل گیری این سبک داشت. این فیلم که در سال ۱۹۵۹ ساخته شد، بر پایه داستانی از فرانسوا تروفو بود. ژان لوک گدار در فیلم از نفس افتاده از حرکات سریع دوربین و جامپ کات های سریع و همینطور از بازیگر قهرمانی که ادای همفری بوگارت را در می آورد، استفاده کرده بود. او در فیلم تفنگدارانش از سیستم فاصله‎ گذاری بهره برد.
گدار در آخرین سال‎های زندگی ‎اش در مستندی به همراه ابراهیم گلستان ظاهر شد. مستند "جمعه می‌ بینمت" یک مستند غیرمتعارف به کارگردانی میترا فراهانی کارگردان ایرانی است که روایتی دارد از گفتگویی میان "ژان لوک گدار"و" ابراهیم گلستان" فیلمساز و چهره ادبی ایرانی از طریق ایمیل‌های منظم هفتگی، فیلم‌ها، تصاویر، کلمات قصار و نامه‌ها.
به گفته برخی گدار در سال 1994 در فستیوال کن با دیدن فیلم "زیر درختان زیتون" عباس کیارستمی گفت: سینما با گریفیث آغاز شد و با کیارستمی تمام شد. او شیفته ی مرز باریک سینمای مستند و غیرمستندی بود که کیارستمی به وجود آورده بود؛ کاری که می خواست ولی نتوانست آن را انجام دهد.
فیلم "در ستایش عشق" آخرین فیلمی ‎ست که گدار در هفتاد و یک سالگی درباره‎ی تاریخ، یادها و کهن‌سالی ساخت. او در آن زمان به مقطعی در زندگی رسیده بود که می‌بایست جاودانگی و بی‎قراری را مورد بررسی قرار می ‎داد. داستان این فیلم در پاریس رخ داده بود.
و اما سرانجام امروز سه شنبه سیزدهم سپتامبر۲۰۲۲، درست چند روز مانده به خزان، چراغ پرفروغ ژان ‎لوک گدار و سیگار برگ همیشگی‌اش برای همیشه خاموش شد و در ۹۱سالگی به اهالی سینمای جهان بدرود گفت.

آیه داداشی

لینک کوتاه : https://honarafarinnews.ir/n/1839