جامعه سرآمدان رسانه در «رسامد» دور هم جمع شدند
1402/05/21 20:12
اینک نه در میان نامهها و وصایای نیما یوشیج حرفی از سیروس طاهباز است و نه تنها پسر او چندان دلِ خوشی از گردآورنده آثار پدرش دارد؛ با این حال اما طاهباز امانتداری باغیرت توصیف میشود که حاضر نشد در دوران جنگ، بهخاطر دستخطهای نیما برای نجات جانش هم خانهاش را ترک کند.
بسیاری سیروس طاهباز ( متولد ۲ دی ۱۳۱۸ در بندر انزلی) را علیرغم فعالیتهای فرهنگی مستقلی که داشته است، با نام «نیما» میشناسند؛ مردی که «دره طویل» و «اسب سرخ» جان اشتاینبک را به دست فارسیزبانان رساند، حدود هشت سال مدیر مرکز آفرینشهای ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود، بیش از ۲۰هزار نسخه از دستنوشتههای پدر شعر نو فارسی را منتشر کرد و علاوهبر آثاری دیگر، کتابهایی همچون «زنی تنها: درباره زندگی و هنر فروغ» را به چاپ رساند.
مصطفی علیپور، شاعر، نویسنده و مدرس شعر نیمایی در گفتوگویی به مناسبت هشتاد و دومین زادروز سیروس طاهباز و شصت و دومین سالروز درگذشت نیما یوشیج (۱۳ دی ۱۳۳۸) میگوید: با توجه به پیوندی که نام سیروس طاهباز با شعر، اندیشه و نثر نیما پیدا میکند و سالیان درازی که او بهحق برای نیما صرف کرده، میتوان گفت او شخصیتی چندبعدی داشته که یکی از ابعاد خیلی مهم آن، پرداختن به «نیما» و توسعه اندیشههای زیباییشناسی، زبانی و شعری نیما است و این کار بسیار بزرگیست.
او در عین حال معتقد است که طاهباز از شخصیتهایی بوده که در جنبههای مختلف فعالیت فرهنگی و ادبی داشته و میافزاید: شاید یکی از مهمترین وجههایی که شخصیت طاهباز را به «نیما» پیوند میزند، وجه روزنامهنگاری سیروس طاهباز بوده. حتما اهالی ادبیات معاصر نام مجله «آرش» را شنیدهاند و میدانند که بنیانگذار آن بوده. او ۱۳ شماره از مجله «آرش» را در دهه ۴۰ منتشر کرد و اگر نگوییم نخستینبار اما میتوان گفت او یکی از چندین روزنامهنگاری در دهه ۴۰ بوده که برای نخستینبار به سمت آثار ادبی بزرگ جهان و خصوصا داستان کوتاه رفتند.
علیپور به حضور چهرههای ادبی مطرح دنیا در مجله «آرش» اشاره و بیان میکند: حتی حالا هم وقتی به مجله «آرش» نگاه میکنم، نام افراد بسیاربسیار بزرگی را در حوزه شعر و داستان در آن میبینم. این وجه مهم شخصیت سیروس طاهباز بوده که او را به سمتی سوق میدهد و گامهای او را به سمتی هدایت میکند که یکراست او را به سمت خانه ذهن و اندیشههای نیما میرساند.
نویسنده «در جستوجوی شعر» همچنین میگوید: من در اثبات اینکه بُعد روزنامهنگاری طاهباز چقدر در هدایت او به سمت نیما نقش داشته، مخاطبان را ارجاع میدهم به کتاب «یوش». به نظرم این کتاب یکی از اساسیترین کتابها در حوزه شناخت اندیشه و شخصیت نیما است. به این دلیل که «یوش»، زادگاه نیما است و به گمان من، کسانی که میخواهند درباره «نیما» تحقیقات قابل دفاع و آکادمیک داشته باشند، از خواندن کتاب «یوش» ناگزیر هستند.
مصطفی علیپور در توضیح بیشتر در خصوص کتاب «یوش» که اولینبار در سال ۱۳۴۲ با مقدمه و تشویق جلال آل احمد منتشر شد، اظهار میکند: طاهباز برای نوشتن این کتاب مدتها در یوش اقامت و راجعبه فرهنگ، سنت، آداب، زبان، کشاورزی، دامداری و گرایشهای اجتماعی، اقتصاد و... تحقیقات مفصلی کرد که بسیاری آن را در حد تکنگاریهای آل احمد میدانند. اما به گمان من، از تکنگاریهای آل احمد هیچ کم ندارد. عدهای هم آن را سفرنامه میدانند، اما بهگمان من، «سفرنامه» نیست بلکه تکنگاری پژوهشی و بسیاربسیار دقیق و آکادمیک است. از منظر ارجاعات درست و به ویژه تصویری سیروس طاهباز به یافتههای خود، میتوان این کتاب را یکی از بهترین تکنگاریهای تاریخ معاصر دانست. من بارها این کتاب را خواندهام و خواندن آن را به کسانی که میخواهند «نیما» را بشناسند، توصیه میکنم.
به گفته او، طاهباز در کتاب «یوش» خیلی بر روی «نیما» متمرکز نمیشود، اما آنچه پس از خواندن برای خواننده فراهم میآید، شناختی کافی از جایگاه، جغرافیا و تاریخی است که «نیما» در آن زاده و بالیده شده است. در واقع، اگر «نیما» در جغرافیایی مثل یوش - با آن شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی - نبود، شاید آنچه را امروز به عنوان «نیما» با این آثاری که به او اختصاص دارد، داریم نداشتیم. فقط یوش بود که میتوانست پدیدهای مثل «نیما» را با این شخصیت فکری، فرهنگی و زیباییشناسی ادبی و هنری خلق کند. برای همین است که «یوش» بسیار کتاب مهمیست. البته مدت کوتاهی پس از چاپ اول، جلو پخش این کتاب گرفته میشود و بعد از انقلاب چاپ دوم آن منتشر میشود.
علیپور همچنین به مقدمهای که طاهباز در زمستان ۱۳۶۲ برای کتاب «یوش» نوشته، اشاره میکند و در عین حال مقدمه نخست از جلال آل احمد را هم بسیار خواندنی توصیف میکند و آن را میخواند که فایل صوتی آن در ادامه آمده است.
مصطفی علیپور در ادامه میگوید: اتفاقا این کتاب فرهنگنامهای هم دارد که با تصویر و حتی بعضی نقشه جغرافیا همراه است. نامها، مکانها و بسیاری از واژهها و اصطلاحاتی که ممکن است مخصوص یوش باشند نیز در این فرهنگنامه آمدهاند. جالب است که بعضی از واژههای این واژهنامه در شعر «نیما» حضور دارد؛ آن هم بهگونهای که اندیشه، فرهنگ، فکر و اسطوره ایجاد کردند. به نظر من، خواندن این واژهنامه با معنایی که مردم یوش برای آن در نظر گرفتند و «نیما» هم به درستی به آن تعاریف پایبند است و آنها را در شعر خود ظهور میدهد، برای کسانی که بخواهند شعر «نیما» را بخوانند، بسیار مهم است.
او با اشاره به غفلت از کتاب «یوش» میافزاید: من خیلی متاسفم که میبینم در بین کتابهایی که طاهباز درباره «نیما» منتشر کرده، «یوش» در بین بسیاری از جوانانی که در حوزه نیماییشناسی تحقیق و پژوهش میکنند، مغفول مانده و کمتر دیده شده است.
این شاعر معتقد است که کتاب «یوش» در ذهن مخاطب دانش، نگرش و اندیشه ایجاد میکند و بیان میکند: این نگاه برای یک شاعر در پرداختن به شعر نیمایی و برای یک پژوهشگر جوان در پرداختن به شعر «نیما» و «نیما» بسیاربسیار روشمند و نقشه راه است. از این نظر، من این کتاب را بسیار ارزشمند میدانم.
لینک کوتاه : https://honarafarinnews.ir/n/203