جامعه سرآمدان رسانه در «رسامد» دور هم جمع شدند
1402/05/21 20:12
برگزاری جشنواره تئاتر فجر در دورنا کرونا به دوسالگی رسید و مسئولین جشنواره تلاش کردند با اتکا به آزمون و خطاهای دوره قبل برگزاری جشنواره که محدود و کم حجم برگزار شد جشنواره ای وسیع تر برگزار کنند .
به گزارش"هنرآفرین" یکی از بخش های مهم جشنواره های تئاتری در این دو سال بخش خیابانی آن است که با توجه به برگزار شدنش درمحیط های باز بسیار مورد استقبال قرار گرفته است و باعث شد ارتباط مخاطب با تئاتر قطع نشود. از این حیث علی رغم چالش های موجود هنرمندان تئاتر خیابانی فرصت عرصه اندام بیشتری پیدا کردند و کارهای زیادی در انین دو سال به مناسبت های مذهبی و یا برگزاری جشنواره های تخصصی در محیط های باز اجرا شدند .تئاتر خیابانی ویژگی دیگری که دارد مرتبط با بخش اقتصادی آن است و به اقشار کم درآمد این فرصت را می دهد که بدون پرداخت هزینه بتوانند تئاتر نگاه کنند. از این حیث تئاترخیابانی تئاتر مردمی و محبوب مثل سینمای رئالیستی و اجتماعی است و اغلب هنرمندان در نمایش های خیابانی به طرح دغدغه های زندگی مردم به خصوص طبقه روبه متوسط به پایین می پردازند. در جشنواره امسال تئاتر فجر در بخش خیابانی20 اثر در بخش رقابتی و 8 اثر در بخش غیر رقابتی حضور دارند. در جشنواره امسال نام های آشنای تئاتر خیابانی مثل سمیه مهری که دو سال قبل توانست به عنوان کارگردان برتر در بخش خیابانی جایزه دریافت کند با نمایش آخرین اول در کنار مارال ایزدبخش با نمایش کله دم سبز شمرونی ، احمد صمیمی با نمایش پی او وی وپویا امامی با 25 متر آرزو در کنار هم رقابت می کنند. نکته مهم در این بخش حضور نمایش از استان های محروم و کمتر فعال در عرصه هنر مثل سیستان و بلوچستان است . استان های اصفهان و گیلان و کردستان بیشتر تعداد شرکت کننده در بخش خیابانی را دارند که نشان دهنده رشد تئاتر خیابانی دراستان ها به خصوص استان کردستان است که یک جشنواره مهم تخصصی تئاتر خیابانی در آنجا با عنوان جشنواره تئاتر مریوان برگزار می شود .بهر حال باید با حمایت های بیشتر مسئولین تئاتر ، گونه تئاترخیابانی از محرویت در بودجه و رقم اجرایی اش به بهانه نیاز نداشتن به دکور و نور و صحنه فاصله بگیرد تا کیفیت گروههای اجرایی به خصوص در بحث متن افزایش پیدا کند . این در حالی است که اغلب کارگردان های تئاتر خیابانی به واسطه نیاز مادیشان درجشنواره موضوعی حضور پیدا می کنند موضوعات نمایششان سفارش جشنواره مورد نظر است و این امر بر خلاقیت و کیفت نمایش اثر گذار است. محمد هادی عطایی کارگردان وبازیگر نام آشنای تئاتر خیابانی و صحنه ای که بارها نمایش های خیابانیش در جشنواره های مختلف موفق بوده اند و مدتی است در سریال های تلویزیونی هم ایفای نقش می کند و امسال در بخش انتخاب آثار با جشنواره همکاری کرد در باره تعداد زیاد نمایش های متقاضی حضور در جشنواره تئاترفجر و کیفیتشان می گوید : "به لحاظ تعداد با نمایش های زیادی روبه بودیم . باید ورک شاپ های آموزشی در تهران و شهرستان ها برگزار کنیم تا مدرسان صاحب نظر در این حوزه به تدریس مبنای تئاتر خیابانی بپردازند تا سطح دانش کارگردان های جوان افزایش پیدا کند و به خصوص در شهرستانها به جای هزینه کردن برای برگزاری برخی از جشنواره های غیر ضرور باید به توسعه دانش کارگردان ها اقدام کرد .به عنوان یکی از اعضا هیات مدیره کانون نمایش گران تئاتر خیابانی خانه تئاتر باید از زحمات تمام اعضا تئاتر خیابانی سراسر کشور تشکر کنم که در دوران کرونا برای قطع نشدن ارتباط مردم با تئاتر با حمایت دفتر تئاتر خیابانی و آقای قادر آشنا به فعالیتهایشان ادامه دادند و از چالش های کرونا نترسیدند وتعداد زیادی نمایش خیابانی در اوج کرونا در محوطه تئاتر شهر اجرا کردند ."
علی محمد رادمنش دیگر فعال تئاتر خیابانی که در جشنواره به عنوان هیات انتخاب حضور دارد در باره کیفیت نمایش ها معتقد است: "بیشتر نمایش های متقاضی حضور را درقبلا در جشنواره های مختلف و یا جاهایی که به عنوان بازبین حضور داشتم دیده بودم و موقعی که فیملها نمایش برای انتخاب به دست ما رسید من شناخت کاملی از آثار داشتم. کیفیت نمایش ها به جز دو نمایش که اصلا تئاتر خیابانی نبودند و در این حوزه قرار نمی گرفتند در چند بخش قابل بررسی بود. نیمی از آنها کیفیت زیر متوسطی داشتند و بقیه کیفیتشان متوسط روبه بالا بود . در حدود 50 نمایش کیفیت نزدیک به همی داشتند و این انتخاب را کمی دشوار می کرد و معتقدم تئاتر خیابانی نسبت به تئاتر صحنه ای حضور موفق و موثری در دو سال اخیر دارد و ارتباط مردم را با تئاتر حفظ کرد. ریشه اصلی تئاتراز تئاتر خیابانی است و کهن ترین گونه هنری است که توسط بشر خلق شده است . تئاتر خیابانی پیشرو ترین گونه تئاتری هم هست و این پیش رو بودنش را در این دوران و شرایط سختی مثل کرونا احساس می کنیم. در هر موقعیت خطرناک و سخت هم تئاتر خیابانی می تواند حضورداشته باشد وآلام بشری را کم کند ."
بخش صحنه ای جشنواره تئاتر فجر ویترین اصلیش محسوب می شود و در گذشته های نه چندان دور در بخش بین الملل جشنواره تئاتر فجر بزرگان تئاتر اروپا مثل روبرتو چولی و بزرگان تئاتر ایران مثل دکتر رفیعی ، محمد یعقوبی ، کوروش نریمانی ، کیومرث مرادی، فرهاد مهندس پور در کنار هم رقابت های هیجان انگیزی با حضور بزرگان بازیگری تئاتر مثل مهدی سلطانی ، امیر جعفری ، پانته ا بهرام ، هومن برق نورد، علی سرابی ، سیامک صفری و ریما رامین فر و گنار عابدی و نسیم ادبی برگزار می کردند. با بی چیز شدن تئاتر به لحاظ بودجه ای اغلب این بزرگان از تئاتر به سینما و تلویزیون مهاجرت کردند یا مثل محمد یعقوبی تن به مهاجرت دادند و به خصوص از اوایل دهه نود دیگر کمتر نام مشهوری در لیست شرکت گنندگان بخش صحنه ای فجر دیده می شود . افزایش تئاترخصوصی و افتتاح سالن های تئاتر بخش خصوصی به جای انکه باعث بهبود کیفیت نمایش ها بشود روند برعکسی داشته و کیفیت تئاتر را تنزل داده است. دلیل مهم چنین افتی برمی گردد به شیوه نادرست در اختیار قرار دادن سالن برای اجرا است و در بخش خصوصی هر کسی که بتواند انتطارات مالی صاحب سالن را را برآورده کند بدون توجه به دانش و سطح کیفی کارش سالن می گیرد و هر بنجلی را به اسم نمایش به خورد مخاطب می دهد . تنزل آمار تماشاگران دراین چند سال یکی از دلائلش همین احترام نگذاشتن به سلیقه مخاطب است . یکی از چالش های مهم بخش صحنه ای امسال جشنواره تئاتر فجر تعداد بالای آثار متقاضی حضور در جشنواره (در حدود300) اثر است که هیات انتخاب در یک بازده زمانی محدود و کم بیست روز باید این آثار را می دیدند و انتخاب هایشان را انجام می دادند و علی رغم اینکه امسال انتخاب ها به وسیله مراجعه هیات انتخاب به پلتفرم تئاتر ایران برای دیدن نمایش ها بود،بازهم اعضا با محدودیت زمانی مواجه شدند و این حجم آثار جای سوال و تعجب دارد و به صورت میانگین هر عضو هیات انتخاب باید روزانه 15 نمایش را نگاه می کرد که زمان هر نمایش از یک ساعت کمتر هم نیست وبنابراین هر داور 16 – 17ساعت از وقتش را در شبانه روز باید برای نمایش دادن اختصاص می داد که این حجم بالا دقت نظر برای انتخاب آثار منتخب را کم می کرد .
نکته و چالش دیگر انتخاب آثار دور از هم بودن هیات انتخاب بود و هر داور به صورت انفرادی نمایش ها را در گوشی و یا لب تابش می دید و نمرات خودش را در پلتفرم بار گذاری می کرد. در سال های گذشته که داوران درکنارهم آثار را می دیدند این فرصت را داشتند که برای انتخاب بهتر در صحبت هایشان نظراتشان را چکش کاری کنند و بتوانند ارزش های نمایش انتخاب خودشان را بهتر نشان بدهند. با این شیوه و دوری داوران در قضاوت گروهی از هم با اعلام نمایش های راه یافته به جشنواره تعدادی از اعضا هیات انتخاب نظرات مثبتی به این انتخابها نداشتند ومیانگین آرا داوران که منجر به انتخاب آثار می شد را چندان با کیفیت نمی دانستند ونسبت به این مسئله معترض بودند. دکتر مهرداد رایانی مخصوص که از معدود نام های مهم و معتبر بخش انتخاب نمایش های صحنه ای بود در باره نحو انتخاب و زمانی که برای انتخاب نمایشها در اختیار داشتند گفت: " اگر زمان بیشتری برای انتخاب آثار در اختیار داشتیم شرایط بهتر می شد و دقت عمل بیشتر می شد در این مدت کم حتی خواب کافی نداشتیم و در اغلب ساعت های شبانه روز این حجم بالای نمایش ها را نگاه می کردیم . روزهای آخر ذهن من پر شده بود از تصاویر تئاتر و روزهایی بود که بیش از ده نمایش را می دیدم. به نظرم باید برای سال های بعد این تعداد را کاهش بدهیم. شیوه انتخاب نمایش برای حضور در جشنواره به شیوه مراجعه به پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران شیوه جدید و اقدام درست و خوبی در جهت استفاده از تکنولوژی برای رصد بهترین های تئاتر است . 15 نفری که در تیم هیات انتخاب وجود داشتند به جز یکی دو نفر نامشان را نمی دانستم و یکی از حسن های دیگر چنین شیوه انتخابی همین رویکرد بود و هیچکدام نمی دانستند در کنار چه همکارانی نمایش ها را مورد بازبینی قرار می دهند. در این شیوه بعد از خاتمه دیدن نمایش ها صفحه فرم ارزشیابی باز می شد و ما نمرات خودمان را در هر بخش بار گذاری می کردیم و از نمرات یکدیگر هم اطلاعی نداشتیم. انتخاب نمایش های حاضر در فجر برایند این نمرات 15 نفر بوده و انتخاب های هیچکدام از داوران به طور صد درصد جزو منتخبان اعلام شده نیست و میانگین آرا مورد توجه قرار گرفت . در اعلام آرا تنوع ژانری و موضوعی به طور درستی رعایت شده . در کلیت نمایش باید به صورت زنده دیده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد و موقعی که شرایط مهیای چنین کاری نیست این شیوه بسیار موثر است و به نوعی اگر ظلمی انجام شده که همه به یک اندازه با آن درگیر شده اند و تمام آثار از مجرای پلتفرم تئاتر سنجش شده اند" . چالش بعدی دیگر تعداد بالای اعضا هیات انتخاب در بخش های مختلف بود که در هیچ جشنواره ای چنین تعدادی سابقه ندارد و به همین دلیل بود که برخی از نام های هیات های انتخاب بخش های مختلف جشنواره در قد و قواره نام و اعتبار جشنواره نبودند.
نویسنده: احمد محمداسماعیلی
لینک کوتاه : https://honarafarinnews.ir/n/283